የኢትዮጵያ ሰብአዊ መብቶች ኮሚሽን (ኢሰመኮ) በግል የጤና ተቋማት የሚሰጡ አገልግሎቶች ለኅብረተሰቡ ያላቸው የፋይናንስ ተደራሽነትና የጤና መብት አተገባበር እና በግንባታ ዘርፍ ደኅንነቱ የተጠበቀና ጤናማ የሥራ ሁኔታ መብት አተገባበር ዙሪያ በ2015 ዓ.ም. የሠራቸውን የክትትል ሪፖርቶች መሠረት በማድረግ በደቡብ ኢትዮጵያ ክልል አርባምንጭ ከተማ ታኅሣሥ 23 እና 24 ቀን 2016 ዓ.ም. የውትወታ መርኃ ግብሮችን አካሄደ። የመርኃ ግብሮቹ ዐላማ በክትትል ሪፖርቶቹ የተለዩ ግኝቶችን መሠረት በማድረግ የተሰጡትን ምክረ ሐሳቦች ለባለድርሻ አካላት በማስገንዘብ መብቶቹ በተሻለ ሁኔታ ተግባራዊ እንዲሆኑ ማስቻል ነው፡፡
የግል የጤና ተቋማት ለኅብረተሰቡ የፋይናንስ ተደራሽነታቸውንና የጤና መብት አተገባበርን አስመልክቶ በተካሄደው የውትወታ መርኃ ግብር ከክልሉ፤ የጤና ጥበቃ ቢሮ እና የምግብና የመድኃኒት ቁጥጥር ባለሥልጣን፤ የኢትዮጵያ መድኃኒት አቅራቢ እና ጤና መድኅን ኤጀንሲ አርባምንጭ ቅርንጫፍ ጽሕፈት ቤቶች፤ ከተለያዩ የግል ጤና ተቋማት፣ መንግሥታዊ ካልሆኑ ድርጅቶች እና በጤና አገልግሎት ቁጥጥርና አቅርቦት ላይ ከሚሠሩ ሌሎች ባለድርሻ አካላት የተውጣጡ ተወካዮች ተሳትፈዋል።
በጤና ዘርፍ የሚሰጡ አገልግሎቶች ለኅብረተሰቡ ያላቸው የፋይናንስ ተደራሽነት እና የጤና መብት አተገባበር በሚመለከት በኮሚሽኑ የተደረገው የክትትል ሪፖርት ግኝቶች እና የተሰጡ ምክረ ሐሳቦች ቀርበዋል፡፡ የግሉ የጤና ዘርፍ ለጤና አገልግሎት ዋጋ ንረት ያለው ሚና እና በዘርፉ የሚጠየቁ ክፍያዎች መጠን ላይ ተጽዕኖ የሚያሳድሩ ጉዳዮች፣ ግለሰቦች በግል ተቋማት እንዲገለገሉ የሚያስገድዱ ምክንያቶች፣ ለግሉ የጤና ዘርፍ የመንግሥት ድጋፍ፣ ቁጥጥር እና ክትትል፣ የፋይናንስ ተደራሽነትን ለማሻሻል የሚረዱ ተግባራት እና በዘርፉ እያጋጠሙ ባሉ ችግሮች ከተሳታፊዎች ጋር ውይይት ተካሂዷል፡፡ በውይይቱም የሚስተዋሉ ችግሮችን እንዴት መቅረፍ እንደሚቻል፣ በክትትል ሪፖርቱ የተለዩ ምክረ ሐሳቦች ስለሚተገበሩባቸው መንገዶች እና በቀጣይ ከእያንዳንዱ ባለድርሻ አካል ስለሚጠበቁ ተግባራት አስተያየቶች ተሰጥተዋል፡፡
የደቡብ ኢትዮጵያ ክልል ጤና ቢሮ ምክትል ኃላፊ ዮሴፍ ሶንኮ፣ ጉዳዩ ሁሉንም የሚመለከት መሆኑን በመግለጽ የተለዩትን ክፍተቶች ለመሙላት ሁላችንም የየድርሻችንን በመወጣት የግል የጤና ተቋማት ለኅብረተሰቡ በገንዘብ ተደራሽ እንዲሆኑ በማስቻል የጤና መብትን በተሻለ ሁኔታ ተግባራዊ ማድረግ እንደሚገባ ጠቁመዋል።
በተመሳሳይ የግንባታ ዘርፍ ደኅንነቱ የተጠበቀና ጤናማ የሥራ ሁኔታ መብት አተገባበርን በተመለከት በተካሄደው የውትወታ መርኃ ግብር ከደቡብ ኢትዮጵያ ክልል የተውጣጡ የሠራተኛ እና ማኅበራዊ ዘርፍ፣ የግንባታ ዘርፍ አስፈጻሚ አካላት እና የግንባታ ተቋራጮች ተወካዮች ተሳትፈዋል። በግንባታ ዘርፍ ደኅንነቱ የተጠበቀ እና ጤናማ የሥራ ሁኔታ መብት አተገባበርን በሚመለከት ኮሚሽኑ በአምስት ከተሞች ባካሄደው ክትትል የተለዩ ግኝቶች ማለትም ባለድርሻ አካላት ስለመብቱ ያላቸውን ግንዛቤ፣ የሥራ ደኅንነት እና ጤንነት መብት የአተገባበር ኃላፊነት ያለባቸው ተቋማት ተቋማዊ አደረጃጀት፣ የአደጋ ሥጋትን ወይም በጤና ላይ ሊደርሱ የሚችሉ አሉታዊ ተጽዕኖዎችን ለመከላከል እና ለማስቀረት በአሠሪዎች የሚወሰዱ እርምጃዎችን፣ በዘርፉ ያለውን የሠራተኛ ማኅበራት እና የሠራተኞች ተሳትፎ እንዲሁም ለጉዳት ተጋላጭ ለሆኑ ሠራተኞች የሚደረግ ልዩ ጥበቃን የሚመለከቱ የክትትሉ ግኝቶች ተገልጸዋል። በተጨማሪም የሥራ ሁኔታ ክትትል፣ ቁጥጥር እና ድጋፍ ተግባራት፣ በዘርፉ በብዛት የሚስተዋሉ አደጋዎች፣ በሽታዎች እና ምክንያቶቹ፣ በዘርፉ ደኅንነቱ የተጠበቀ እና ጤናማ የሥራ ሁኔታ መብትን ለማረጋገጥ የሚያግዙ መልካም ተሞክሮዎች እና ተስፋ ሰጪ ጅምሮች ተብራርተዋል።
በደቡብ ኢትዮጵያ ክልል ሠራተኛ እና ማኅበራዊ ቢሮ ኃላፊ የሆኑት ዶ/ር ዋኖ ዋሎሌ ጤናማና ምቹ የሥራ ሁኔታን ለመፍጠር የባለድርሻ አካላትን ግንዛቤ በማሳደግ ተባብረን መሥራት አለብን ያሉ ሲሆን የግንባታ ተቋራጮችም ደኅንነቱ የተጠበቀና ጤናማ የሥራ ሁኔታ ያለውን ዘርፈ ብዙ ጥቅም በመረዳት ኃላፊነታቸውን ሊወጡ እንደሚገባ ገልጸዋል። ተሳታፊዎች በበኩላቸው የክልሉን ነባራዊ ሁኔታ መሠረት በማድረግ በግንባታ ዘርፍ ደኅንነቱ የተጠበቀ እና ጤናማ የሥራ ሁኔታ መብት አተገባበር ተግዳሮቶችን እና መልካም አጋጣሚዎችን በማንሳት ተወያይተዋል። በክትትል ሪፖርቱ የተለዩ ምክረ ሐሳቦች ስለሚተገበሩባቸው መንገዶች እና በቀጣይ ከእያንዳንዱ ባለድርሻ አካል ምን እንደሚጠበቅ ያላቸውን አስተያየትም ሰጥተዋል።
የኢሰመኮ የማኅበራዊ እና ኢኮኖሚያዊ መብቶች ሥራ ክፍል ዳይሬክተር ዶ/ር ብራይትማን ገብረሚካኤል በጤና ዘርፍ ለሚሰጡ አገልግሎቶች የሚጠየቁ ከፍያዎች ከኅብረተሰቡ የመክፈል ዐቅም ጋር የተጣጣሙ እንዲሆኑ በማድረግ ተደራሽነታቸውን ለማስፋት መንግሥትና የግሉ ጤና አገልግሎት ሰጪ አካላት በጋራ መሥራት እንደሚጠበቅባቸው ገልጸዋል። ዳይሬክተሩ አክለውም በግንባታ ዘርፍ ደኅንነቱ የተጠበቀና ጤናማ የሥራ ሁኔታ መብት በተሻለ ሁኔታ እንዲተገበር የባለድርሻ አካላት የበኩላቸውን ኃላፊነት መወጣት ይኖርባቸዋል ሲሉ አሳስበዋል፡፡
